"Incensum" is Latijn voor wierook. Het verschijnsel dat onvermoed geuren tevoorschijn tovert uit eenvoudige rook, vertaalde zich in een nieuwe combinatie van ten hemel stijgende klanken.






Facebook INCENSUM

za. 2 december 2023 | 20 u.

10 jaar vocaal ensemble incensum

YE SACRED MUSES
400 JAAR BYRD

Vocale en instrumentale muziek van William Byrd, die 400 jaar geleden stierf

Kloosterkapel
Sint-Vincentius a Paulo,
Pachthofstraat 1,
9308 Gijzegem (Aalst)


uitvoerders:
vocaal ensemble incensum.
klavecimbel: Sanderijn Demuynck

Vocaal ensemble incensum
artistieke leiding: Colin De Pelsmaker

De zeven zangers van het vocaal ensemble incensum, Latijn voor ‘wierook’, delen een passie voor het zingen die voor elk van hen ooit aangestoken werd door wijlen kanunnik Michaël Ghijs (1933-2008), stichter en bezieler van het Aalsterse knapen- en mannenkoor Schola Cantorum Cantate Domino. Zij waren allen destijds lid van dit gerenommeerde collegekoor en lieten zich bij de oprichting van incensum in 2013 inspireren door de mystieke symboliek die het woord in zich draagt: zoals wierook onvermoed geuren tevoorschijn tovert uit opstijgende rook, zo vertaalt samenzang zich in een bijzondere combinatie van ten hemel klimmende klanken.

In zijn repertoirekeuze en projectwerking tracht incensum gestalte te geven aan het spirituele en sociale aspect van de muziek, wat meestal resulteert in concerten die de sterke tijden van het liturgisch jaar volgen. Het ensemble wordt daarnaast ook regelmatig gevraagd voor de muzikale opluistering van religieuze en burgerlijke plechtigheden. Zo is incensum een graag gehoorde en meermaals uitgenodigde gast in de Brusselse Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal, onder meer in het kader van een herdenkingsplechtigheid voor Nelson Mandela, van feestelijke vieringen van het pontificaat van paus Franciscus en van de jaarlijkse zondagsmuziek-missen tijdens de zomermaanden.

Incensum put voornamelijk, maar geenszins uitsluitend, uit de rijke literatuur van de polyfonie uit de renaissance en de vroegbarok. In 2013 vormt muziek voor het paastriduüm de rode draad voor een eerste concertreeks, In manus tuas. Met drie kerstconcerten onder de titel Audivi vocem sluit incensum zijn eerste werkjaar af. Het jaar daarop verlenen de zangers hun medewerking aan de theaterproductie Daar van Jelle De Grauwe, een bijzonder gebeuren tegen het decor van een steengroeve in Balegem.

In het voorjaar van 2015 volgt in Nieuwerkerken de deelname aan een literair-muzikale herdenking van de lokale gesneuvelden in de Groote Oorlog. Voor incensum is het de gelegenheid om ‘meer vrede door muziek’ te brengen. Pastyme with good companye, een luchtiger programma met muziek van het Engelse 
Tudorhof, is het thema van een drietal concerten in mei van hetzelfde jaar. De luitiste Nathalie Fransen en het blokfluittrio Aquil’AlterA zorgen daarbij voor een instrumentale inbreng.

In 2016 stelt incensum zijn eerste cd voor, INCENSUM | A Cappella, een terugblik op de eerste jaren van het vocaal ensemble. Een selectie van religieuze werken, overwegend uit de laatrenaissance, beoogt de luisteraar te bewegen tot de verstilling die naar de ziel der dingen gaat. Het muzikale vuur blijft ook in 2017 branden: incensum tekent dat jaar onder meer present voor diverse liturgische vieringen in Brussel en Aalst, voor een boekvoorstelling op de Antwerpse Boekenbeurs en voor een aantal kerstconcerten. Deze zijn inmiddels een jaarlijks weerkerend fenomeen geworden en vinden plaats, al dan niet in samenwerking met bevriende koren, of al dan niet ten voordele van een goed doel.

Twee hoogtepunten kenmerken 2018. In februari brengen het vocaal ensemble incensum en de Schola Cantorum Cantate Domino met een gezamenlijk herdenkingsconcert in Aalst hulde aan hun beider inspirator, Michaël Ghijs, tien jaar na diens overlijden. Naar zijn voorbeeld beschouwt incensum muziek niet louter als een vorm van ontspanning. Samen musiceren laat mensen, uitvoerders én toehoorders, deel worden van een groter geheel. De muziek brengt mensen in contact met het mysterie van het leven zelf en ze laat tegelijk toe om met het leven om te gaan zoals het zich voordoet: ze troost bij momenten van leed, terwijl ze vreugde schept of versterkt bij momenten dat het leven ten volle kan worden gevierd. De wereldcreatie van het gelegenheidswerk Utopia - klein requiem voor een groot man, gecomponeerd door stadsgenoot Kristiaan Van Ingelgem, is hiervan een goede illustratie. Een tweede hoogtepunt vindt eind oktober plaats: met organist Daniel David brengt incensum het concert Pro defunctis, waarin Spaanse en Franco-Vlaamse polyfonie uit het dodenofficie en de dodenmis zorgen voor een meditatieve luisterervaring in de serene sfeer van Allerheiligen en Allerzielen.


De connectie van het ensemble met Zuid-Afrika kent een lange geschiedenis. Tijdens incensums eerste lustrum resulteren persoonlijke contacten in een aantal binnenlandse concerten, samen met bevriende Zuid-Afrikaanse musici. De stevige vriendschapsbanden leiden tot een veertiendaagse concerttournee in april 2019, met optredens in Pretoria, Nelspruit en Kaapstad.

Het drukke voorjaar wordt bekroond met een concert in Oudenaarde, dat onder de titel Alpha et Omega een muzikale reflectie over de (on)eindigheid van het leven beoogt, en met de deelname van incensum aan het jubileumconcert Cantate Domino & Friends, waar het Aalsterse collegekoor zijn 60-jarig bestaan viert samen met oud-leden die, professioneel of als amateur, gebeten zijn gebleven door de muziekmicrobe. Vanzelfsprekend 
staat ook het vocaal ensemble incensum op de gastenlijst van dit gezamenlijk muziekfeest. In het najaar van 2019 is incensum te horen in de Gentse O.L.V.-Sint-Pieterskerk, met een herneming van Pro defunctis. In samenwerking met het Leuvense mannenkoor Terpander vindt er in december in Aalst en Leuven een dubbel kerstconcert plaats, Det är en ros utsprungen, een zeer gesmaakte ontmoeting tussen polyfonie en eigentijds koorwerk. Met Kerstmis sluit incensum het jaar feestelijk af in Wetteren, waar het ensemble instaat voor de opluistering van de middernachtmis.

Aanvankelijk kondigt 2020 zich nog hoopvol aan, met, op het feest van Maria-Lichtmis, een druk bijgewoonde inhuldigingsplechtigheid van twee nieuwe monumentale glasramen in de Aalsterse Sint-Martinuskerk. Kort daarna valt het socio-culturele leven compleet stil en dommelt de hele sector voor anderhalf jaar in in een veel te lange gedwongen winterslaap. De wereldwijde covidpandemie maakt abrupt een einde aan op stapel staande projecten en plannen. Uiteraard blijft ook incensum niet gespaard: met spijt wordt de ambitie om in de zomer van 2020 twee vesperdiensten op te luisteren in de kathedraal van Canterbury voorlopig opgeborgen. Uitstel hoeft evenwel geen afstel te betekenen.

Pas halverwege 2021 krabbelt de cultuursector geleidelijk weer recht. Men is het vocaal ensemble incensum gelukkig niet vergeten en nieuwe opportuniteiten dienen zich weldra aan. In het kader van de Open Monumentendag tekent het ensemble op 11 september present voor een concert in de Ninoofse Abdijkerk. Wat later volgt in Nieuwerkerken een aperitiefconcert onder de titel Potesne somniare?, en op de vooravond van Allerheiligen is incensum te gast in de kerk van Bekegem (Ichtegem) waar nogmaals een herneming van Pro defunctis op het programma staat, in samenwerking met het instrumentaal trio TroisElles, als een in memoriam voor wie het voorbije anderhalf jaar zijn heengegaan.



De huidige bezetting van Incensum bestaat uit:

Colin De Pelsmaker, Erik Buys, Jonas Van den Spiegel | counter-tenor
Luc Claessens | tenor, Simon Bomon | bariton, Gary Biebaut | bas